مطالعه کاربرد و تعدیل مدل اعتقاد بهداشتی در آموزش خودآزمایی پستان

سرطان پستان شایع ترین سرطان زنان در اکثر کشورهای جهان محسوب می گردد و در ایران میز به عنوان یک مسئله بهداشتی-درمانی مهم مطرح است . در دهمین سمینار سالیانه انستیتو کانسر با عنوان سرطان پستان که در آبان ماه 1377 برگزار گردید طبق گزارش منتشره اخیر از مرکز ثبت سرطان مجتمع بیمارستانی امام خمینی (ره) سرطان پستان، دومین فراوانی را بعد از سرطان سیستم خونساز و لنفاوی بدن به خود اختصاص داده است و در خانم ها جزء اولین سرطان است . در سرطان پستان مانند هر بیماری دیگری، موثرترین شیوه مقابله با بیماری، اقدامات پیشگیری کننده اولیه است . تشخیص زودرس کلید رمز موفقیت در کلیه تلاشهای بهداشتی-درمانی است . یکی از مهمترین راههای تشخیص زودرس سرطان پستان، خودآزمایی پستان است . در این تحقیق میزان تاثیر آموزش از طریق مدل اعتقاد بهداشتی در خودآزمایی پستان مورد بررسی قرار گرفت . نوع مطالعه، کاربردی بوده که بر روی 600 زن کادر اداری و آموزشی منطقه هفت آموزش و پرورش تهران برای اولین بار در ایران انجام شده است . این بررسی از نوع نیمه تجربی با ویژگی خود کنترلی می باشد و جمع آوری اطلاعات از طریق پرسشنامه و مشاهده مستقیم در چارچوب مدل اعتقاد بهداشتی در دو مرحله قبل و بعد از آموزش انجام شده است . داده های قبل از آموزش نشان داد که میزان انجام خودآزمایی پستان در زنان صفر می باشد. با توجه به این نتایج، کلاس های آموزشی با تاکید بر رفع موانع درک شده و افزایش تهدید درک شده از طریق راهنمای عمل (آموزش مستقیم گروهی (سخنرانی و پرسش و پاسخ)، نمایش اسلاید و فیلم ویدئوئی، پوستر، پمفلت و کارت های به خاطر آورنده) برگزار شد. پس از دوره پیشگیری شش ماهه، مجددا پرسشنامه اولیه توسط زنان تحت بررسی تکمیل و جمع آوری گردید. نتایج بررسی به شرح ذیل می باشد: 1 - بین عوامل دموگرافیکی و انجام خودآزمایی پستان7 ارتباط معنی دار آماری مشاهده نشد. 2 - این مطالعه نشان داد که آکوزش خودآزمایی پستان هم در آگاهی و هم در عوامل تشکیل دهنده مدل اعتقاد بهداشتی شامل: (حساسیت ، شدت ، تهدید، موانع درک شده و راهنمای عمل) موثر بوده و بتعث افزایش آگاهی و اعتقادات بهداشتی شده است و در کلیه موارد اختلاف در سطح (p<0.0001) معنی دار بوده است . 3 - جدول همبستگی بین متغیرهای مستقل نشان می دهد، تهدید درک شده همبستگی شدیدی با حساسیت درک شده دارد و تقریبا منتج از هم هستند و هر یک از این دو به تنهایی اثر مجموع آنها را بیان می کند (p<0.0001) . 4 - متغیر موانع درک شده بیشترین تاثیر را در ممانعت از انجام خودآزمایی پستان داشته و با بر طرف کردن آن، قسمت قابل ملاحظه ای از زنان، خودآزمایی پستان را انجام خواهند داد. 5 - پس از پیگیری شش ماهه، 33.8 درصد زنان، خودآزمایی پستان را به طور منظم، 53.2 درصد زنان خودآزمایی پستان را گاهگاهی انجام می دادند و 13 درصد از زنان این عمل را اصلا انجام نمی دادند. 6 - بر اساس امتیاز عملکرد، مشاهده می شود که 69.5 درصد از زنان مهارت کامل و 30.5 درصد از زنان مهارت تا حدی درست را جهت انجام خودآزمایی پستان بدست آورده بودند.